منظور از خیار چیست؟
مقصود از خیار همان اختیار است.
اختیار برهم زدن معاملات ملکی و قانون برای طرف های قرارداد در خصوص برهم زدن و فسخ معامله.
انواع خیار
1.خیار مجلس
2.خیار غبن
3.خیار شرط
4.خیار تدلیس
5.خیار تخلف شرط
6.خیار عیب
7. خیار شرکت
8.خیار رویت
9.خیار تاخیر
10.خیار حیوان
11.خیار تعذر تسلیم
خیار مجلس
هریک از طرف های قرارداد بعد از عقد قرارداد در همان جلسه و تا زمانی که از هم جدا نشده اند اختیار فسخ قرارداد را دارد.
از این خیار فقط در قراردادهای خرید و فروش(بیع) میتوان استفاده کرد.
شرایط تحقق خیار غبن
اگر خریدار یا فروشنده در معامله فریب خورده باشد،یعنی خریدار بیش از قیمت واقعی پول جنس را بپردازد یا فروشنده کمتر از قیمت واقعی فروخته باشد،در این حالت خیار غبن وجود دارد.
یعنی شخص مغبون حق به هم زدن معامله را دارد.
شایان ذکر است که تفاوت قیمت گاهی در عرف جامعه قابل چشم پوشی و مسامحه است . بنابراین خیار غبن وجود نخواهد داشت .
اما اگر تفاوت قیمت از نظر عرف قابل چشم پوشی نباشد در این صورت با فرض بی اطلاعی طرف مقابل و فریب خوردن وی،خیار غبن وجود دارد.
خیار شرط
در خرید و فروش،ممکن است شرط شود که در مدت معینی فروشنده یا خریدار یا هردو یا شخصی غیر از فروشنده و خریدار،اختیار فسخ قرارداد را داشته باشد.البته حتما باید مدت در قرارداد ذکر شود.
یعنی مشخص شود تا چه زمانی حق فسخ قرارداد وجود دارد.و همچنین به طور دقیق مشخص شود چه کسی حق دارد قرارداد را فسخ کند.
خیار تدلیس
عبارت است از ترفند هایی که موجب فریب طرف معامله شود. که باید حتما کارهای فریبکارانه انجام شود.
صرف گفتن چند دروغ ساده مشمول خیار تدلیس نیست.
خیار تخلف شرط
هرگاه شرطی ضمن عقد به نفع یکی از متعاملین شده باشد،در صورت تخلف شرط
مشروط له(کسی که شرط به نفع اوست) با حدود و شرایطی می تواند معامله را فسخ کند.
خیار عیب
اگر بعد از معامله مشخص شود که مورد معامله معیوب بوده،خریدار می تواند معامله را فسخ کند یا مال معیوب را قبول کرده و ارش بگیرد.
ارش یعنی تفاوت قیمت مال سالم و معیوب.
خیار شرکت
خیار شرکت عبارت است از تسلط فروشنده یا خریدار بر فسخ عقد در صورت کشف شریک بودن فرد ثالث در کالای فروخته شده یا بهای پرداختی
مثل آنکه فرد ثالث در یک سوم کالای فروخته شده یا بهای آن با فروشنده یا خریدار شریک باشد.
خیار تاخیر
اگر فروشنده و خریدار زمانی را برای پرداخت مشخص نکرده باشند،در صورتی که سه روز از تاریخ معامله بگذرد و خریدار ثمن را نپردازد و فروشنده هم کالا را در اختیار وی نگذاشته باشد فروشنده حق خواهد داشت معامله را فسخ کند.
خیار تعذر تسلیم
در صورتی که در معامله فروشنده نتواند جنسی را که فروخته تحویل دهد مشتری می تواند معامله را فسخ کند،به این خیار تعذر تسلیم گویند.
خیار حیوان
خیار حیوان از اصطلاحات علم حقوق بوده و به معنای اختیار فسخ معامله برای خریدار حیوان است.(حیوان زنده)
خیار روءیت
خیار رویت و تخلف وصف نوعی خیار فسخ است که حق برهم زدن قرارداد را در صورت عدم مطابقت مال مورد معامله با وصف پیشین آن برای خریدار ایجاد می کند.به عبارت دیگر این خیار در جایی ایجاد می شود که فرد کالایی را مشاهده نمی کند و اوصاف آن در قرارداد ذکر می شود یا بر اساس مشاهده ی سابق و آنچه در ذهنش نقش بسته معامله ای انجام می دهد و بعد از معامله مشخص می شود آناوصافی که در قرارداد ذکر شده در کالا وجود ندارد یا وضعیت فعلی کالا مطابق با آنچه در سابق مشاهده کرده است،نیست.